قرارداد مضاربه برای تجارت رمز ارز، ارزهای خارجی و فلزات گران بها
با توجه به وضعیت اقتصادی کنونی، مردم به جهت جلوگیری از افت ارزش سرمایه خود، تمایل زیادی برای سرمایه گذاری وجوه نقد و کسب سود از آن را دارند؛ اشخاصی که سرمایه ای دارند، ولی خود تمایلی به تجارت نداشته و از طرفی هم بیم افت ارزش وجوه نقدی راکد مانده در حسابهای بانکی خود را داشته، سرمایه خود را در اختیار تاجران و افرادی که مهارت و تجربه کافی در این زمینه دارند، قرار میدهند و از این طریق کسب سود میکنند.
مضاربه از جمله عقود رایج در بازار اقتصادی است که طرفین قرارداد، به نسبت مشخصی در سود و زیان حاصله شریک میشوند. طبق این قرارداد طرف اول به عنوان مالک، سرمایه خود را که الزاماً باید وجه نقد باشد، در اختیار طرف دوم که مضارب یا عامل نامیده میشود قرار میدهد، تا عامل با استفاده از آن به فعالیت تجاری پرداخته و در نهایت به نسبت مورد توافق، در سود حاصل از آن شریک شوند. مضاربه از جمله عقود معین بوده و قواعد و مقررات حاکم بر آن، صریح و شفاف در مواد 546 الی 560 از قانون مدنی ذکر گردیده.
همانطور که بیان شد، سرمایه ای که طرف اول در اختیار طرف دوم قرار میدهد، الزاما باید وجه نقد باشد و بنابر رای وحدت رویه دیوان عالی کشور، تفاوتی نیست که وجه رایج داخلی یا خارجی باشد. اما نکته مهم آن است که اگر سرمایه مالک، چیزی به جز وجه نقد باشد (برای مثال تور ماهی گیری تا از طریق آن صیاد ماهیگیری کند یا طلبی که مالک از مضارب دارد و…) دیگر مقررات مضاربه حاکم نبوده و ذیل عقود غیر معین (ماده قانون مدنی 10) قرار میگیرد.
نکته حائز اهمیت در قرارداد مضاربه آن است که سهم هر یک از طرفین باید در قرارداد یه صورت جز مشاع از کل، از قبیل ربع یا ثلث یا به صورت درصد مشخص شود. مالک و مضارب چه در سود و چه در زیان ناشی از عملیات تجاری، بنابر حصه توافق شده در قرارداد، سهیم هستند و چنانچه شرط شود که تمام سود متعلق به یک نفر باشد یا مبلغ ثابتی به عنوان سود در قرارداد ذکر شود، دیگر مقررات مضاربه حاکم نخواهد بود.
بنابر ماده 550 قانون مدنی، قرارداد مضاربه، جایز است و هر یک از طرفین هر زمان که بخواهند میتوانند قرارداد را فسخ کنند؛ هرچند جهت اطمینان خاطر مالک یا مضارب، میتوان با استفاده از سازوکار شرط ضمن عقد در قرارداد، این حق را از ایشان سلب نمود.
بنابر ماده 551 قانون مدنی، عقد مضاربه با فوت یا جنون هر یک از طرفین، ورشکسته شدن مالک، از بین رفتن تمام سرمایه و یا عدم امکان تجارتی که منظور طرفین بوده، منفسخ میشود و حصه هر یک تا آن روز محاسبه و پرداخت خواهد شد.
دقت داشته باشید که تنظیم قرارداد مضاربه هر چند ساده به نظر میرسد ولی مضاربه مرز باریکی با ربا داشته و در صورت عدم آشنایی با مقررات حقوقی و در نظر نگرفتن یکی از نکات مضاربه، عواقب حقوقی یا حتی کیفری برای طرفین خواهند داشت.
تمرکز اصلی مضاربه، بر کسب سود و سهیم شدن مالک و مضارب در آن است؛ به طور معمول نوع تجارتی که مضارب قرار است با سرمایه مالک انجام دهد، در قرارداد مشخص میشود؛ هر چند اجباری به ذکر آن نیست ولی چنانچه نوع تجارت در مضاربه مشخص شد، مضارب صرفاً حق دارد به همان نوع از فعالیت تجاری بپردازد و از آن طریق کسب سود کند. یکی از انواع تجارتی که در قالب عقد مضاربه تنظیم میشود، مضاربه جهت سرمایه گذاری در رمز ارزها و بازار بورس خارجی است. برای مثال خرید و فروش بیت کوین به عنوان یکی از رمز ارزهای دیجیتال با توجه به پیشرفت حوزه دیجیتال، امروزه بسیار پرطرفدار بوده و سود سرشاری نصیب سرمایه گذاران خود کرده است. یکی از مزایای ارزهای دیجیتال، غیرمتمرکز و غیر فیزیکی بودن آنهاست و با توجه به اینکه رمز ارزهای دیجیتال جهانی بوده و متأثر از هیچ سیاست یا دولتی نیست، میتواند گزینه امنی جهت سرمایه گذاری باشد. اما سرمایه گذاری و خرید ارزهای دیجیتال و کسب سود از طریق آن، نیازمند مهارت و شناسایی دقیق بازار ارز جهانی است و یا حتی فعالیت در بازار بورس خارجی (فارکس) نیز تخصصی بوده و کسب سود در آن نیازمند تجربه و قدرت پیش بینی رشد و افت بازار است، معمولاً سرمایه داران، جهت خرید و فروش این دسته از ارزها و فعالیت در بازار بورس، با اشخاص متخصص در این حوزه توافق میکنند و سرمایه نقدی خود را برای کسب سود ناشی از معامله بیت کوین و ارزهای دیجیتال، در اختیار آنها قرار میدهند.
موفقیت در بازار بورس، رمز ارزهای دیجیتال، ارز جهانی و… نیازمند آگاهیهای مختلف اقتصادی و حقوقی است و موارد زیادی دیده شده که افراد بدون تخصص وارد این نوع از تجارت شده اند و نه تنها کسب سود نکردند، بلکه سرمایه اولیه خود را نیز از دست داده اند. علاوه بر موارد مذکور، داشتن یک قرارداد اصولی در این زمینه، ریسکهای حقوقی و اختلافاتی که در آینده ممکن است بین طرفین ایجاد شود را کاهش میدهد و مالک با اطمینان خاطر بیشتری سرمایه خود را در اختیار مضارب قرار خواهد داد.
در ادامه به بیان برخی نکات مهم در تنظیم قرارداد مضاربه برای تجارت رمز ارز و فلزات گرانبها میپردازیم:
نکات مهم در تنظیم قرارداد مضاربه برای تجارت رمز ارز، ارزهای خارجی و فلزات گرانبها
1.موضوع
رکن اصلی هر قراردادی که شاکله آن را تعیین میکند، موضوع آن است.موضوع، مقدمه ایست بر آنچه که لازم است در متن قرارداد ذکر شود و به همین جهت باید جامع و مانع باشد و مشخص کند که این قرارداد برای چه کاری تنظیم شده و طرفین چه انتظاراتی از یکدیگر دارند. میتوان موضوع قرارداد مضاربه رمز ارز را تسلیم سرمایه نقدی (به مبلغ مشخص شده در قرارداد) به عامل و اعطای اذن به او جهت سرمایه گذاری و خرید وفروش اقسام ارزهای دیجیتال، ارزهای معمول خارجی و طلا و فلزات گران بها و تقسیم سود حاصله از آن بر اساس حصه مشخص شده در قرارداد، دانست.
2.سرمایه و نحوه پرداخت
در این قسمت از قرارداد مضاربه، میزان سرمایه نقدی اولیه و نحوه پرداخت و تسلیم آن به مالک و همچنین نحوه پرداخت و تقسیم سود و زیان حاصله، ذکر خواهد شد. برای مثال ذکر شود که مبلغ مشخصی به صورت نقدی در تاریخ مورد توافق، به شماره حساب مذکور، از جانب مالک واریز گردد تا از آن تاریخ، تعهدات طرف دوم آغاز گردد.
3.تجارت موضوع مضاربه
مضارب باید سرمایه مالک را صرفاً در تجارتی که در این بند مشخص میشود به کارگیرد و نمیتواند خارج از موارد تصریح شده، با سرمایه مالک به تجارتی مشغول شود. برای مثال میتوان در قرارداد مضاربه چنینی پیش بینی نمود که مضارب صرفاً به خرید و فروش ارزهای دیجیتال بر اساس قیمت جهانی، ارزهای معمول از قبیل دلار و یورو به قیمت داخلی، طلا و سایر فلزات گرانبها بر اساس قیمت جهانی بپردازد.
اختیار مضارب در به کارگیری سرمایه مالک در هریک از موضوعات تصریح شده در این بند از قرارداد مضاربه یا ترکیبی از آنها مطلق بوده و صرفاً با تشخیص مضارب است و مالک حق هیچ گونه دخالت و اعتراضی نخواهد داشت.
همچنین در این بند میتوان ذکر نمود که چنانچه مضارب، تجارت غیرقانونی با سرمایه مالک انجام دهد، قرارداد منفسخ و سرمایه مالک با احتساب سود و زیان حاصله تا آن زمان، به وی مسترد گردد.
4.سود و زیان
پیش تر ذکر گردید که در قرارداد مضاربه، سهم هریک از طرفین به صورت جز مشاع از کل است و باید در این بند حصه هریک مشخص شود. آنچه متداول است تعیین حصه طرفین به صورت درصدی است. همچنین در این بند مشخص میشود که مضارب سود علی الحساب را در مواعد مشخصی به حساب مالک واریز و چنانچه واریز سود علی الحساب با تاخیر مواجه شد، مبلغی از این جهت به عنوان خسارت به مالک تعلق گیرد. پس از خاتمه قرارداد نیز، سرمایه اولیه مالک با حساب قطعی سود و زیان حاصله، با تشکیل جلسه بین طرفین، ظرف مدت مشخص به وی مسترد میگردد و در همین راستا، اگر تأخیری از جانب مضارب صورت گیرد، مبغی به عنوان خسارت تاخیر تادیه به مالک تعلق میگیرد.
همچنین پیش بینی ارائه گزارش ماهانه مضارب از عملیات و فعالیت تجاری خود به مالک نیز میتواند از موارد حائز اهمیتی باشد که در این بند از قرارداد، ذکر میگردد.
5.تضمین اجرای تعهدات مضارب
در این بند از قرارداد، جهت تضمین استرداد اصل سرمایه به مالک،پرداخن به موقع سود های علی الحساب، پرداخت سود قطعی در خاتمه قرارداد و همچنین کلیه خسارات تعیین شده در این قرارداد، میتوان وثیقه و ضمانتی ( مانند ضمانت نامه معتبر بانکی، چک، سند منزل و…) از مضارب اخذ نمود. چنانچه مضارب از انجام هریک از تعهدات خود ، به دلیلی غیر از دلایل مندرج در قرارداد، امتناع کند یا به هر نحوی خسارتی به مالک وارد نماید، از محل این وثیقه، مبلغ خسارت ها وصول خواهد شد.
کلام آخر:
هرچند در نگاه اول، تنظیم قرارداد مضاربه کاری ساده به نظر میرسد، اما همانطور که ملاحظه کردید در این قرارداد، توجه به بعضی نکات بسیار کلیدی و حائز اهمیت است و در صورتی که به نحو صحیح تنظیم نشود میتواند عواقب حقوقی و کیفری چه برای مالک و چه برای مضارب داشته باشد.
شما میتوانید ضمن آنکه از خدمات مشاوره حقوقی تلفنی دادگام استفاده کنید، از قالب قراردا مضاربه آماده که در سامانه دادگام بارگذاری شده نیز استفاده نمایید.
