دادخواست اعسار

دادخواست اعسار یکی از موضوعات مهم و پرکاربرد در نظام قضایی ایران است. دادخواست اعسار در دو حالت نگارش میشود، اولین مورد زمانی است که فردی میخواهد دعوای خود را مطرح کند ولی قادر به پرداخت هزینه های دادرسی نمیباشد. مورد دیگر زمانی است که شخص محکوم به پرداخت مبلغی پول یا بدهی شده. و توانایی مالی برای پرداخت آن را ندارد، در این مواقع فرد معسر از دادگاه درخواست می‌کند تا وضعیت مالی وی براساس مستندات، شواهد بررسی شده و در صورت تأیید، او را از پرداخت کامل هزینه و بدهی به‌صورت یک‌جا معاف کند یا شرایط پرداخت آن را آسان‌تر نماید.

درخواست اعسار

این نهاد حقوقی از یک سو برای تامین حقوق شهروندی و رعایت حق دادخواهی تصریح شده در قانون اساسی به منظور حمایت از افرادی که به دلایل موجه و قانونی قادر به پرداخت بدهی خود نیستند، طراحی شده است. تا حق فردی به دلیل عدم تمکن مالی خودش پایمال نگردد و همچنین از سوی دیگر به منظور جلوگیری از سوءاستفاده احتمالی از این ابزار قانونی، درخواست و تایید این نهاد حقوقی توسط دادگاه مستلزم ارائه شواهد کافی و معتبر است.

تعریف و بررسی مفهوم اعسار

اعسار به معنای عدم توانایی فرد در پرداخت بدهی‌ها یا هزینه‌های قانونی به دلیل مشکلات مالی است. این واژه که ریشه در زبان عربی دارد، به وضعیت اقتصادی اطلاق می‌شود که در آن شخص توان پرداخت تعهدات مالی خود را به دلیل فقدان یا دسترسی نداشتن به دارایی‌هایش ندارد. اعسار در موارد غیرتجاری به کار می‌رود و افراد برای اثبات ناتوانی مالی خود می‌توانند به دادگاه مراجعه و ادعای اعسار کنند. دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی فرد، ممکن است حکم به اعسار داده و شرایط آسان‌تری برای پرداخت یا تقسیط بدهی‌ها تعیین کند.

بررسی حقوقی دادخواست اعسار و شرایط پذیرش آن در دادگاه

تقاضای اعسار یکی از حقوق محکوم‌علیه یا بدهکار است که به موجب آن فرد می‌تواند در صورت ناتوانی مالی، از دادگاه درخواست تخفیف در شرایط پرداخت بدهی یا معافیت از پرداخت هزینه‌های دادرسی را مطرح کند. این درخواست معمولاً توسط خود شخص محکوم‌علیه، وکیل یا نماینده قانونی او ارائه می‌شود. به عنوان مثال، خواهان در شرایطی که برای ثبت دادخواست مجبور به پرداخت هزینه دادرسی است و توان مالی برای این کار ندارد، می‌تواند با ارائه دادخواست اعسار، از دادگاه بخواهد که او را از پرداخت این هزینه معاف کند.

معافیت از پرداخت هزینه دادرسی

همچنین، فردی که طبق حکم دادگاه محکوم به پرداخت مالی همچون مهریه، دیه یا سایر تعهدات مالی شده، اما قادر به پرداخت کامل و یک‌جای آن نیست، می‌تواند درخواست اعسار خود را ثبت کند. در این حالت، دادگاه پس از بررسی وضعیت مالی و مستندات ارائه‌شده، ممکن است او را از پرداخت هزینه دادرسی معاف کند یا با تقسیط بدهی موافقت نماید. ارائه دادخواست اعسار باید مستند به مدارک مالی و دلایل کافی باشد و دادگاه پس از ارزیابی این شواهد، تصمیم‌گیری نهایی را انجام می‌دهد. این نهاد قانونی همواره تلاش دارد تا تعادل میان حقوق طلبکار و حمایت از بدهکارانی که واقعاً توان پرداخت ندارند، برقرار شود.

راهنمای ثبت الکترونیکی دادخواست اعسار در دفاتر قضایی

برای ثبت دادخواست اعسار، مدعی یا وکیل قانونی او باید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و فرم مربوط به دادخواست اعسار را به صورت الکترونیکی تکمیل کند. این فرم شامل اطلاعات مالی و مدارک لازم جهت اثبات ناتوانی در پرداخت است. پس از ثبت دادخواست، پرونده به دادگاه مربوطه ارجاع داده می‌شود تا وضعیت مالی شخص مورد بررسی قرار گیرد و تصمیم نهایی درباره پذیرش یا رد اعسار اتخاذ شود.

نکات کلیدی در رسیدگی به پرونده‌های دادخواست اعسار و تقسیط بدهی

• در بررسی پرونده‌های اعسار و تقسیط، چند نکته کلیدی وجود دارد که باید مدنظر قرار گیرد.

• دعوای اعسار یک دعوای غیرمالی است و میتوان نسبت به حکم این دعوا تجدید نظر خواهی کرد.

• دعوای اعسار و دعاوی مشابه آن مانند تعدیل اقساط نیازمند تنظیم و ارائه دادخواست میباشند.

• همواره محکوم علیه در دعوای ابتدایی دادخواست اعسار را مطرح میکند و محکوم له یا طلبکار خوانده دعوا قرار میگیرد.

• دادگاه صالح برای رسیدگی به دعوای اعسار همان دادگاه بدوی میباشد که حکم را صادر کرده است.

• دعوای اعسار در مرحله بدوی و هم تجدید نظر قابل طرح میباشد.

• اشخاص حقوقی و تجار نمیتوانند ادعای اعسار کنند و دادخواست اعسار بدهند بلکه میتوانند درخواست ورشکستگی دهند و وارد فرآیند تصفیه و امور ورشکستگی شوند.

• فردی که دادخواست اعسار را در دادگاه مطرح میکند باید لیست تمام اموال و دارایی خودش را به دادگاه ارائه کند و چنانچه معلوم شود قسمتی از دارایی خود را با فریب و به صورت عامدانه از دید دادگاه پنهان کرده است،هم دادخواست او رد میشود و علاوه بر آن مجازات کیفری نیز دارد.

• چنانچه درخواست اعسار نسبت به دیونی باشد که مدیون در ازای آنها مالی دریافت نکرده مانند مهریه، خسارات غیرقراردادی و... در این موارد اصل بر اعسار شخص بدهکار است و طلبکار باید تمکن مال او را اثبات کند.

• اگر درخواست اعسار نسبت به دیونی باشد که مدیون در برابر آن مالی دریافت کرده، مدیون باید اعسار خود را اثبات کند.

نمونه دادخواست اعسار

در زیر یک نمونه دادخواست اعسار ارائه شده است. توجه داشته باشید که این نمونه باید با توجه به شرایط و قوانین محلی و خاص هر منطقه و همچنین جزئیات شخص متقاضی تنظیم شود.

نمونه دادخواست اعسار